/ Pazar Vaazlarι / Ortodoksluk’ta Episkopos’un rolü ve Kilisenin birliği

Ortodoksluk’ta Episkopos’un rolü ve Kilisenin birliği

Ortodoksluk’ta Episkopos’un rolü ve Kilisenin birliği

 

(29/11/2020)

Her İlahi Litürji ve diğer Kutsal Ayinler esnasında “Başepiskoposumuz (ismi), saygıdeğer rûhânîler, Mesih’in diyakosları, bütün ruhban sınıfı ve halk için Rab’be yalvaralım.” diyerek niyaz ederiz.

Müminlerin bütün manevi ve ibadet ile ilgili ihtiyaçlarını gidermek sorumluluğunu taşıyan ruhani liderlerimiz –Episkopos, Papazlar ve Diyakoslar-için dua ederiz. Bu sorumluluk/görev onlara Kilisemiz tarafından verilmiştir.

Onların ruhani liderliğinden kaynaklanan görevler, her müminin doğumundan başlayıp ebedi hayata intikal etmesine; hatta bunun ötesine, ruhlarının huzur bulması amacıyla icra edilen ölüleri anma törenlerine kadar uzanır.

 

Bildiğimiz üzere, Rab, Göklere Yükselişinden sonra, insanlığın kurtuluşuyla ilgili eylemlerini öncelikle Elçilerin, akabinde ise Episkoposların aracılığıyla devam ettirmektedir.

Rab, Yeruşalim’deki ilk hıristiyan topluluğunun ruhani liderliğini Elçi Yakup’a1 (63) emanet etti ve onu Yeruşalim’in ilk Episkopos’u olarak atadı. Kutsal Geleneğe göre, İlahi Litürji’nin ilk ayin metnini kaleme alan Aziz Yakup’tur. Bu metin, günümüze değin dünyadaki tüm Ortodoks Kiliseleri’nde icra edilen Litürjiler’in temel metnini oluşturmaktadır. Daha sonra Aziz Elçiler, yeni bir kilise topluluğu oluşturdukları her şehre, müminlerin ruhani liderliğini üstlenen birer Episkopos atadılar2.

Elçi Pavlus, Antakya Episkoposu Tanrı’yı kuşanan Ignatios ve diğer Kilise Aziz Pederlerinin yazdıklarına ve Kilisenin İlahi Kanunlarına göre, Episkopos, “Tanrı’nın ve Mesih’in tasviridir. Kilisenin İşleri ancak Episkopos vasıtasıyla icra edilebilir. Episkopos olmaksızın Vaftiz, İlahi Efharistiya ve Kilise Nikahı gibi Kutsal Sakrametlerin gerçekleşmesi mümkün değil.

Episkopos Kilise birliğinin ve değişmemiş doğru imanın güvencesini sağlayan kişidir. Her yerel Kilise Topluluğunun merkezi Episkopos’tur. Aziz Kiprianos’un sözlerine göre, kendi Episkoposunun talimatlarına uymayan bir kimse cemaate dahil olamaz.

 

Episkoposlar, episkopusluk yöresinin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, her cemaat kilisesi için uygun kişilere papazlık rütbesini verdikten sonra, ruhaniliğe atanma sakramentini (gizemini) ve yeni kiliselerin açılış törenini icra etme haricinde, atamış oldukları papazlara, kendisiyle işbirliği yapmak suretiyle, tüm Kutsal Sakramentleri gerçekleştirme ve cemaat kilisesinin müminlerinin manevi ihtiyaçlarını giderme yetkisini verir.

Diyakoslar, İlahi Litürji’yi ve diğer görevlerini yerine getirme konusunda, Episkopos ve Papazlara yardım etmek amacıyla atanırlar. Diyakoslar; Papazlar veya Episkoposlar olmaksızın, Kutsal Sakramentleri icra edemezler.

Aziz İgnatios, Episkopos ile papazlar arasındaki ilişkiyi tarif etmek için bir gitarın telleri arasındaki uyum misalini kullanıyor. (Bnz. Aziz İgnatios’un Efeslilere Mektup IV,1) “Kilisede, Episkopostan gizlice hareket eden şeytana tapar.” diyor. (İzmirlilere Mektup IX,1) Ayrıca, Papaz, Episkoposun onayı olmadan ne birini vaftiz ne İlahi Litürji’yi icra edebildiğini vurguluyor. (İzmirlilere Mektup VIII, 2)3

Lakin, müminler, Efharistiya için araya gelmiş olan bir toplumun Ortodoks Kilisesine ait olup olmadığını, yani icra edilen İlahi Litürji’nin Ortodoks Kilisesi’nin öğretilerine uygun olup olmadığını nasıl bilebilecekler?

Bu soruya günlerimizde yaşamış olan nurlu bir Kilise Babamızın vermiş olduğu cevaba bakalım:

İcra edilen bir İlahi Litürji’nin geçerli ve kurallara uygun (gerçekten Ortodoks İnancına mutabık) olması için bazı yüzeysel bezenlikler, Ortodoks Kilisesinin İlahi Litürji metninin kullanılması dahi yeterli değildir. Antakyalı Aziz İgnatios’un cevabına göre, bir Episkoposun; ya da gerekli yetkiyi ve onayı bağlı olduğu Episkoposundan alan bir papazın icra ettiği İlahi Litürji, geçerli ve gerçekten Ortodoks İnancına mutabıktır. Episkopos, Mesih’in aramızda olamasının güvencesini sağlayan kişidir, çünkü o, asırlar boyunca hiç kopmamış zincir misali, Elçilerin bir halefi olarak, Episkoposluk Görevini İsa Mesih Kendisinden almış oluyor. Dolayısıyla İlahi Litürji’yi icra eden ruhaninin, halefiyeti Elçilerden süregelen bir Episkopos tarafından ruhaniliğe atanmış ve yerel Kilise Cemaatinin Episkoposu ile birlik içince olması şarttır.

Her Efharistianın, Yerel Episkoposun kendi eliyle atmış olduğu imzasını taşıyan “andiminsio”4 denen özel bir kumaş parçasının üstünde icra edilmesinden başka, ayinlerde Yerel Episkopos’un ismi zikredilmektedir. (Ya Rab, öncelikle Başepiskoposumuz ….(ismi) ’u hatırla. Onu, selâmet içinde, emin, îtibarlı, sağlıklı, uzun ömürlü ve senin gerçeğinin kelâmını doğrulukla öğreten biri olarak senin Kutsal Κiliselerin’e bağışla.) Bu şekilde icra edilen her Ortodoks İlahi Litürji esnasında, Yerel Episkoposun da cemaat arasında bulunduğu gerçeği beyan edilmektedir. Herhangi bir kilisede ayini icra eden papaz, onu ruhaniliğe atamış olan Episkoposun ismini değil, ayinin icra edildiği yörenin episkoposunun ismini zikretmesi kayda değerdir. Üstelik, bir ayinin geçerli ve ortodoks kurallarına uygun olması için ayinler esnasında ismi zikredilen episkposun, Kilisenin bulunduğu ülkenin Ortodoks Kilisesine bağlı ve uyum içinde olması şarttır.” (Peder Antonios Alevizopulos’un “ORTODOKS KİLİSESİ” başlıklı kitabından alıntıdır. Atina 1994)

Umarım, bunları bilen her ortodoks hıristiyan, kendisinin ruhani liderliğini üstlenip büyük sorumluluklar taşıyan Kilisesinin Episkopos, papazlar ve diyanosları için dua etmeyi bir borç bilir. Ayrıca onlara gerekli saygıyı sunarak öğütlerine gönülden itaat etmelidir. İtaat konusunda Elçi Pavlus şöyle yazıyor: “Önderlerinizin sözünü dinleyin, onlara bağlı kalın. Çünkü onlar canlarınız için hesap verecek kişiler olarak sizi kollarlar. Onların sözünü dinleyin ki, görevlerini inleyerek değil – bunun size yararı olmaz – sevinçle yapsınlar.” (İbranilere Mektup 13,17)

 

Yukarıda açıkladığımız Kilisemizin öğretilerine göre, müminlerin nerede olursa olsun, katıldıkları her Ortodoks İlahi Litürji’nin Yerel Episkopos’un iznini ve onayını almış (yada ondan gizlice hareket eden) bir papaz tarafından icra edildiğini araştırmaları gereklidir.

Ortodoks Kilisesinin Kutsal Kanunlarına göre, Yerel Episkoposun izin ve hayır duasını almadan İlahi Litürji’yi icra eden papazlara görevlerinden uzaklaştırma cezası verilir. (verilmiş olan ruhbanlık rütbesini geri alınır.)

Tek olan Ortodoks Kilisesinin birliği yüzyıllar boyunca bu şekilde korundu. Bu konuda her müminin şahsi bir sorumluluğu mevcuttur. Yerel Ortodoks Kilisesinin Kanuni (yani Kilise Kanunlarına göre olan) Ruhani Liderinin kim olduğunu bilmelidir. Müminler; kendini bir ortodoks papaz olarak tanıtan her kimsenin Yerel Metropolitin (episkoposun) izni ve onayıyla hareket edip etmediğini incelemelidirler. Emin olmadıkları takdirde, bu papazın ayinleri icra ettiği yerlere gitmemeli ve kendisinden komünyon almamalıdırlar.

 

Sevgili kardeşlerim, bizim O’nunla birleşmemiz uğruna çarmıhta ölen Rabbimiz İsa Mesih’in izzeti ve şahsi manevi menfaatimiz için tüm imkanlarımızı kullanarak, cemaatçe, Kilisemizin Birliğinin korunmasında katkıda bulunalım. Amin.

1 Yakup, Koruyucu Yusuf’un, ebediyen bakire Meryem ile nişanlanmasından önceki karısından doğmuş oğluydu. Bu nedenle onun oğlu Rabbin kardeşi olarak bilindi, tıpkı Rabbin Yusuf oğlu olarak (Matta 13:55) tanınması gibi. Dikkat çekici kutsallığından ve doğruluğundan dolayı ona ‘âdil’ anlamında ‘Olvias’ unvanı verildi. Diasporadaki Yahudilere Evrensel Mektupların birincisi Yakup tarafından yazıldı.

2 Gizem olarak ruhani ataması, İsa Mesih tarafından öğrencilerinin seçiminden bahseden İncil metinlerine dayanır (Mat 10,1 Luka 10,1 Yuhanna 6,70). Ellerin üzerine konmasıyla verilen bu armağan, kutsal gizemleri icra etme yetkisini papaza verir. Papaz, usüle göre atanmadıysa, papazlık yetkisi geçerli değildir.

3 Aziz İgnatios’un hayat hikayesi ve mektupları Ortodokslar Topluluğu sitesine yüklenmiştir.

https://www.ortodokslartoplulugu.com/kitaplar/tanri-kusanan-antakyali-aziz-ignatyos/

4Ἀντιμήνσιον (Antiminsion) dört köşeli ipekli bez olup, ortasında efendimizin çarmıhtan indirilmesini, ve etrâfında dört İncil yazarı Elçinin tasvirini ihtivâ eder. Antiminsion kutsanma töreni (ἐγκαίνια) sırasında kutsanmış olduğundan, çaresiz durumlarda, yolculukta (seferde) uygun bir mahale (konuma), ve henüz kutsanmamış bir kilisede kutsal masaya serildiğinde, üzerinde aziz litürji icrâ olunabilir.

 

Ortodoksluk’ta Episkopos’un rolü ve Kilisenin birliği