Son dua ve ayinin tamamlanması
Bugünkü 40. Konuşmamızda, Ruhaninin cemaati mübarek kılmak için ve Ayinin sona ermesi için okuduğu bitiş dualarından bahsedeceğiz.
Ambonun arkasında okunan duadan sonra cemaat ilahiler söyleyerek hamdeder: “Âmin. Şimdiden ebede kadar, Rab’bin adı mübârek olsun”. Rab’bin Adının bu son hamdedilişi 112/113. Mezmurdan alınmıştır (112/113,2). Bu Mezmur, Yahudiler tarafından Paskalya akşamı terennüm edilen bir dizi Mezmurun (112-118) ilkidir. Bu nedenle, bu ayetin Fısıh Yemeğinin sonunda Rab ve Öğrencileri tarafından terennüm edildiği neredeyse kesindir. İncil Yazarı Matta şöyle yazar: “İlahiler söyledikten sonra dışarı çıkıp Zeytin dağına doğru gittiler (Matta 26,30).
Müminler, yani İsa Mesih’in günümüzdeki öğrencileri, İperoon’dan, yani Kiliselerinden ayrılmadan önce, İsa Mesih ile birlikte, yaptığı harikalar için semavi Pederlerinin tamamen kutsal adına hamdederler. Ve bu an ,Tanrının aziz adını zikretmemiz için en doğru zamandır, çünkü şimdi ağızlarımız, bir ve tek Aziz İsa Mesih’in Kutsal Bedeni ve Kutsal Kanıyla kutsanmıştır.
Ruhani, Kutsal Prothesis’e, yani Altarın içinde bulunan ve ayin öncesi müminler tarafından Kiliseye verilen sunu ekmeklerinin yerleştirildiği özel yerde, Değerli Armağanların önünde durarak şu duayı okur: “İsa Mesih Allah’ımız… kalplerimizi sevinç ve ferahlıkla doldur ”. İlahi Litürjinin, Değerli Armağanların huzurunda yapılan son duasının sevinç ve ferahlıktan bahsetmesi etkileyicidir. Ve biz bu duayla sadece sevinçli olmayı değil, İsa Mesih’in kalplerimizi sevinç ve ferahlıkla doldurmasını dileriz. Ve kalplerimizi doldurmasını dilediğimiz sevinç, insanların aradığı türden bir sevinç değil, İsa Mesih’in Öğrencilerine vadettiği türden, saf, gerçek ve kalıcı bir sevinçtir: “…Sevincinizi kimse sizden alamaz” (Yuhanna 16,22). Hristiyanın doğası sevinçli olmaktır, zor durumlarla karşı karşıya kaldığında bile. Elçi Pavlus bize şu muhteşem sözleri söyler: “Sizin için acı çektiğime şimdi seviniyorum” (Koloseliler 1,24). Müminler işte bu şekilde, kalpleri sevinç ve selametle dolu olarak Kiliseden ayrılmaya hazırlanır.
Ruhani, cemaate Rab’bin son bereket duasını iletir: “Rab’bin bereketi ve merhameti, O’nun lütfu ve insanseverliğiyle üzerinize gelsin…” Yani Ruhani, Rab’bin bize merhamet eyleyerek bizi kurtarmasını diler çünkü bizim kendi kurtuluşumuz için sunabileceğimiz kendimize ait hiçbir şeyimiz yoktur ve kurtuluşumuz için yegane Kurtarıcımız olan Rab’bin insanseverliğini gözetiriz. İşte bu nedenle de Ruhani Bitiş Dualarında “..gerçek Allah’ımız Mesih…şeffatleriyle…” diyerek bize bu konuda şefaatleriyle yardım edecek pek çok Azizi ve hepsinden önemlisi, sayesinde merhametin bize ta en başında geldiği, Allah’ın Tamamen Kutsal Anası’nı yardıma çağırır.
Bitiş Dualarından sonra Ruhani, mübarek kılınmış ekmeği (Andidoro) dağıtır. Kelimenin Yunanca kökeninden de anlaşılacağı üzere Andidoro ( andidoro: armağan yerine geçen, armağanın yerine geçen), Komünyon almamış yani en yüksek Armağan olan İsa Mesih’in Kutsal Bedenini ve Kutsal Kanını almamış müminlere sunulur. Andidoro olarak dağıtılan ekmek, Kuzunun ve Azizlerin payları çıkarıldıktan sonra Rab’be sunulan sunu ekmeklerinden gelir. Müminlerin Kiliseye sundukları sunu ekmekleri Rab’be sunulduğu için artık kutsanmış ve Andidoro olmuştur. İşte bu nedenle müminler Andidoroyu, Kurtarıcı İsa Mesih’in tamamen Kutsal Bedenine henüz dokunmuş Ruhaninin elinden alırlar. Ruhaninin elini saygıyla öperler ve Andidoronun en ufak bir kırıntısının bile yere düşmemesine özen gösterirler.
Pek çok Kilisede Okuyucu, Bitiş Dualarından sonra Kutsal Komünyon Ayinindeki şükür dualarını okur. Bu okumalar, bu metne sahip olmadığı için duaları evinde rahat rahat okuyamayacak müminler için de faydalıdır. Ancak Kilisede sessizlik hüküm sürmelidir. Fakat Kilisede o ana kadar hüküm süren sessizliğin ara sıra aniden bozulduğu da olur. Sevdiği insanlarla karşılaşan müminler sohbete başlar ve Kilisenin huşu dolu atmosferini bozan gürültülü bir ortam oluşur. Kiliseden çıktıktan sonra kardeşlerimizle iletişim kurmayı istememiz elbette ki doğaldır.
Hepimiz, Kilisede bulunduğumuz sürece Rab’bin Meskeninde olduğumuzun ve O’nun huzurunda bulunduğumuzun farkına varmalıyız. Yakup, Tanrıyla karşılaştığı yer için şöyle demişti: “Korktu ve, “Ne korkunç bir yer!” dedi, “Bu, Tanrı’nın evinden başka bir yer olamaz. Burası göklerin kapısı” ( Yaratılış 28,17). Bizim, Hristiyan mabetlerinde daha da fazla takvayla hareket etmemiz ve hürmet göstermemiz gerekir.
Sevgili kardeşlerim, Aziz Pederlerimiz ve İlahi Litürjinin yorumlanması için derinlemesine araştırmalar yapmış araştırmacıların rehberliğinde İlahi Litürjiyi daha derinden kavramaya çalıştığımız 40 Konuşmadan oluşan bu seriyi bugün bitirirken tek bir endişem kaldı: Acaba İlahi Pederlerimizin ilahi Litürji yorumlamalarından seçtiğimiz kavramlar dinleyicilerimiz tarafından doğru şekilde anlaşıldı mı yoksa dinleyiciler konuştuklarımızı abartılı bulup hiç düşünmeden reddedip sadece dinlediler mi? Çünkü konuşmalarımızın amacı, ilahi Litürjiye her iştirak ettiğimizde Litürji esnasında icra edilenleri daha da derinden idrak edebilmek için bu yorumlamaların tekrar tekrar aklımıza ve kalbimize düşmesi böylelikle de ibadetimizin formalite icabı değil içtenlikle yapılmasıdır: ”Ama içtenlikle tapınanların Baba’ya ruhta ve gerçekte tapınacakları saat geliyor” ( Yuhanna 4,23).
Bazı ruhani gerçeklerin herkes tarafından eşit derecede anlaşılamaması doğaldır. Ruhani bir gerçeğin anlaşılması, imanın gücüne, kalbin temizliğine ve başkalarının varlığından bile kuşkulanmadığı ruhani olayların görülebilmesi için ruhani gözleri açan Tanrı’nın lütfuna bağlıdır. Bu nedenle de, İlahi Litürjü ile ilgili konularda da Tanrı’nın nurlandırdığı Pederlerimizin öğretilerini güvenle kabul edelim ve onların ruhani deneyimlerini idrak edebilmek için daha da fazla çaba gösterelim. Amin.
KUTSAL LİTÜRJİNİN YORUMLANMASI, 40. KONUŞMA
Pisidia Metropoliti Sotrios
