Ortodoks Kilisesi’nde oruç
Ortodoks Kilisesi’nde oruç
Herkesiçinenasilvemanevihedef,Tanrı’yamümkünolduğuncayaklaşmaktır.BizAllah’ınsuretindeveAllah’ınbenzerliğinegöreyaratılmışızdır. Bu,gelecektekibirtoplantıdatartışacağımızbirkonudur. (nasıl Tarnı’ya benzeyebiliriz konusunu) . Şimdilik sadece sunu söyleyelim; Bizim Tanrı’ya benzememiz, Mesih’inbeden alması, Kutsalİncil’ini vermesi ve kendini feda etmesiyle mümkün oldu. Başlamış olanoruçdönemi de,buyöndebüyükbiryardımsağlayacaktır. BazıHıristiyanlar, Paskalya öncesi büyük oruç döneminin sadecebir pehriz dönemiolduğunudüşünürler,ancakbundançokdahafazlasıdır.KutsalKilise Pederlerimiz İsraillilerinVaatEdilmişTopraklara40yıllıkyolculuğugibibudöneminbir”yolculuk”olduğunusöylüyor.Dirilişe,karanlıktanaydınlığa,ölümdenhayata,Sonsuzluğagidenmanevibiryolculuktur.
Büyük Paskalya Orucu aynı zamanda “tövbe arenası” olarak da adlandırılır. İncil’deki Hristiyan’ın genellikle bir atletle karşılaştırıldığını unutmayın. Sporcular sert antrenmanlar yaparlar, diyetlerine iyi bakarlar, bir metal kazanmak için puanlarını geliştirmeye çalışırlar. Bizim ödülümüz süresi dolmayan, çürümeyen ve biz vermediğimiz sürece kimse bizden alamayacağı, Rabbimizle birlikte sonsuz Yaşamdır. (Matta. 6,19-21) Bu dönemde manevi anlamda sporcu olmaya, manevi mücadelemizi yoğunlaştırmaya, kendimizi en iyi şekilde hazırlamaya çağırılıyoruz ve Kilise bize her konuda rehberlik ve yardım etmek için yanımızdadır; özel dualarla (Suriyeli Aziz Efraim’in duası gibi) özel ayinlerle (Önceden Takdis Edilmiş Sunuların Ayini, Büyük Kanon, Oruç Dönemi’ne mahsus uzun Gece İbadeti, Meryem Annemize Selam Beyitleri) Mısırdan Çıkış, Yeşaya Peygamber ve Süleymanın Özdeyişleri kitaplarından okumalar ya da anımsatıcı özelliği olan şenliklerle. Yani Oruç Kilise’nin bize sunduğu teçhizatlardan sadece biridir.
Neden oruç tutuyoruz?
Kanatlanmak,Cenneteulaşmakiçinayaklarımızıyerden”kaldırmak”zorundayızvebunuhafifbirmideyledahaiyiyapabiliriz.Tanrıdünyeviihtiyaçlarımızatamamenkayıtsızolmamızıistemiyor.Herinsanınhayattakalmakiçinyiyeceğeihtiyacıvardır üstelik Tanrıbiziaslatehlikeyeatmaz.O,(Mesih)bizegünlükekmeğimiziO’ndanistemeyiöğretti.O bizimruhanihediyelereöncelikvermemiziister.Kötübenliğimizinherzamanmaddişeylerebağlıkalmak,biziyer üstündetutanbirağırlıkhalinegelmekiçinistekliolduğunu,maddibenliğimizinherzamanruhsalolanıazaltmayaçalıştığınıbilir.
Oruçbumücadeledebizeverilenbiraraçtır.Ne de olsa,İsa’nınkendisi40günoruçtuttu.(Matta4,2).Oruçtekaraçdeğildir,ancakçokiyivegüçlübiraraçtır.Kişihafifbirmideiledahaiyiduaedebilir,tutkularıyladahaverimlibirşekildesavaşabilirve onlarınsaldırılarınakarşıkoyabilir.Diğer bir taraftan,KutsalBabalar,tokbirmidenintatminolmayıtalepedentümtutkularıuyandırdığınıvedirenişyeteneğiniazalttığınısöyler.Çokfazlayiyecekleağırlaşansadecebedendeğil,ruhda”ağır”halegelir.
Vücudumuzaişkenceetmekiçindeğil,dünyevitaleplerinikontroletmekiçinoruçtutarız. (nefsimize hakim olmak için) Buyüzdenbirşeyiaçıklığakavuşturmalıyız.Çöldeoruçtutanİsa hiçbir şeyyemediama su içip içmediğine dair hiç bir bilgimiz yok.Orucunamacıvücudumuzuhafifamagüvendetutmakveonazararvermemek,hastaetmemektir.Oruçtuttuğumuzzamankendimizidahaiyivelezzetli gıdalardan uzaktutarız.Et,yumurta,sütvetümürünleriKutsal Oruçbitimindensonra (Paskalya Gecesi) tekrarmasamızagelecek.Oruçluyken,yeryüzününürettiğiherşeyi,ekmek,meyve,zeytin,sebze,baklagillervekansızdenizürünlerinitüketiriz,yanimidyeveistiridye,ahtapotvekalamar gibi,ancakbalıkdeğil(enazındanPaskalya Orucusırasında).SadeceMüjde Bayramı ve Dallar Pazarıgibiözelbayramlardabalıkyiyebiliriz.
Nekadaryadanekadarazyememizgerektiğivenezamanyememizgerektiğinedairbirkuralyoktur.Herinsanfarklıdırvefarklıihtiyaçlarıvardır.Sadeceuygunyiyecekleriyemeyevemümkünsedahaazyemeyeçalışıyoruz.
Gastronomi kurtulmamız gereken bir esaretliktir, ama ne yazık ki tek esaretliğimiz değil. Tutkularımızın her biri bir boyunduruk. Ancak gastronomiye karşı mücadele, daha basit talimatlarla baş edilebildiği için, açık bir şekilde savaşabileceğimiz bir tutkudur. Zorunlu olmasa da bazı insanların yapmaya çalıştıkları çok iyidir: kendilerini tüketebilecekleri ancak çok sevdikleri bazı şeylerden uzak tutmaya çalışırlar; örneğin biter çikolata (sütsüz çikolata) veya genel anlamda tatlılar. Şımarık vücudumuza her sevdiği şeyi vermemek fakat ihtiyacı olanı vermek çok iyi bir egzersizdir.
Oruç dönemindedenememizgerekentekşeyinoruçolmadığınıunutmayalım.İstenilenşeytövbeetmektir. Tövbegünahlarımızdankurtulmamızavedirilmiş Rabbimizle temizvehafifbirruhlabuluşmamıza/birleşmemize yardımcıolacaktır.
Orucunzorlaştığıbazıgünlerdevardır. Mesela KutsalCumave Kutsal Cumartesi. Mesih’in çarmıha gerildiği ve ölüler diyarına indiği o iki gün boyunca, yağ bile tüketmiyoruz. Öte yandan orucunhafifleyecekolduğubaşkazamanlardavardır.Müjde Bayramı’ndaveKutsalHafta’danöncekiPazargünü (Dallar Pazarında) balıkdatüketebiliriz.
Oruçtutmanınönemlibirnedenidahavar.Dahabasitvehafifyiyeceklerinyanısıra daha ucuzatüketmeyeçalışıyoruz.Oruç,bazı tasarruflar yaparakihtiyaç sahibi kardeşlerimizeyardımetmenin bir yoludur.
Yıl içinde birkaç kısa oruç daha var. Ayrıca her hafta 2 gün oruç tutulur. Bazı istisnalar dışında her çarşamba ve her cuma oruç tutarız. Çarşamba günleri, Yahuda’nın ihanetini hatırlamak, Cuma günü de Rab’bin çarmıha gerilme gününü anmak için oruç tutarız.
Kendi oruç şeklimizi takip edebilir miyiz veya Kilise’nin önerilerine uymak zorunda mıyız?
Doğrusoruşu:NedenKilise’ninönerisineuymayalım ki? Acaba beğendiğimiz biçimde (kafamıza göre) mi oruç tutmak istiyoruz? Seçenek bizim mi olsun istiyoruz? Bizim uygun bulduğumuz oruç şeklini mi izlemek istiyoruz? Aslında ihtiyacımolanşey nedir?Tanrı’nınençoksevdiği şeyi uygulamaya ihtiyacımvar. Kutsal Geleneği düşünelim; KutsalGelenek’i,KutsalRuh’unrehberliğindeyaşayanKilisenin2000yıllıkyaşamınındamıtılmasıolarakdüşünürsek,bunugözardıetmemeninnekadarönemliolduğudahaaçıkhalegelir.Kilise,tamvemükemmelişbirliğinesahipüyelerdenoluşanİsaMesih’inBedenidir.Yalnızyollartopluluğudeğil.Çok iyi insanlarız diye kurtulmayacağız. Rab’be kıyasla öyle olsakbilesonsuzluğuhakedecekkadariyiolamayacağız. Bunukazanacağızçünküliderimiz(İsaMesih)oradavetabiiki,Odakendibedeniniorayagötürüyor.Bu,tümçabamızınbukurtarılmışBedeninsürekliüyesiolmakve öyle kalmakolduğuanlamınagelir. Ve bu, (Rabbin Bedeninin bir parçası olmamız) yalnızvebencilceyollarizleyerekolmayacaktır.
Belkibazenbunuzorbuluruz.Tanrı’nınmücadelemizeihtiyacıolmadığını vurgulamalıyız. RahmetlipederEmilianos’undediğigibi,benimmücadelem,Tanrı’yaO’nunekadarsevdiğimiveO’nunlabirlikteolmakistediğimisöyleyenkalbiminçığlığıdır.
EğerTanrı’yıgerçektenseviyorsam o zamanona elimden gelenisunmakistemezmiyim?GerçektenbanaaitolanveTanrı’yasunabileceğimtekşeyçabamdır, emeğimdir.Buyüzden bana uyan yoludeğil, ancak doğruyolu,Kilise’ninyolunutakipetmeyeyönelmeliyim.
Kutsal Pederlerimiz orucu binlerceyılönceyürürlüğekoydular.Şimdibilimadamları,budiyetin-yanibelirliyiyeceklerden(etvb.)geçiciolarakuzakdurmanın – insanvücuduiçinensağlıklıolduğunusöylüyorlar.Birininsağlıksorunlarıolduğunda,doktorunemirlerinibildireceğiruhani babasınıntavsiyesinialmasıgerektiğininotediyoruz.
Orucçokmuönemli?Yargılamamak,dilimitutmak,öfkemlesavaşmakvs.dahaönemlideğilmi?
Bizi bağışlayın kardeşlerim ama dikkatinizi şu noktaya çekmeliyiz: Bu sahte bir ikilem, yanlış bir ikilem, yanlış bir bakış açısı. Böyle bir seçim yapmamalıyız. İncil’e göre, hepsini yapmalıyız. Aziz Yakup’un dediği gibi: «Zina etme» demiş olan, aynı zamanda «Adam öldürme» demiştir. Eğer sen zina etmez, ama adam öldürürsen, Yasa’yı çiğnemiş olursun.” (Yakup 2, 11) Öte yandan, daha önce de söylediğimiz gibi, tutkularımıza karşı daha hafif bir mide ile daha iyi savaşabiliriz.
Zor durumlarla karşılaştığımız birçok kez, oruç dönemi olmasa bile, dua ile birlikte özel bir oruç önerilir. Yani, bu kombinasyon – daha az maddiyat daha fazla maneviyat- Tanrı ile aramızdaki “iletişim kanalını” daha iyi temizleyebilir.
Şu an oruç döneminde olduğumuza göre, orucumuzun çabasını dualarımızın çabasıyla birlikte Rabbimizden dünyada barışı talep etmek üzere sunalım mı? Ne dersiniz?
