Rusya’nın Tüm Azizlerinin Anması Yortusu
Rusya’nın Tüm Azizlerinin Yortusu (Rusya’nın Tüm Azizlerin Anma Günü, Rusya Topraklarındaki Göz Kamaştırıcı Tüm Azizlerin Sinaksisi olarak da bilinir, Rusça: Собор всех святых, в земле Русской просиявших) Slav Kiliselerinde, Pentikost yortusundan sonraki ikinci Pazar günü kutlanan bir anma günüdür. Kuruluşundan bu yana Slav Ortodoks Kiliselerine ait tüm azizlere adanmıştır. Sadece kanonlaştırılmış(bilinen) azizler değil, aynı zamanda gizli azizleri de içerir.(insanların bilmediği ama Tanrı’nın bildiği azizler) Bir bakıma, bu gün, Tüm Azizler Bayramı olarak tutulan Pentikost yortusundan sonraki ilk Pazar gününün bir devamıdır.
Yortunun Tarihi
Kökenleri
1528-1529’da Volokolamsklı Aziz Yusuf’un yeğeni keşiş Dositheus Toporkov, Sina Paterikon’unun onarımı üzerinde çalışıyordu. Son sözünde, Rusya topraklarında, erken Hıristiyanlığın doğulu azizleri kadar saygıya ve yüceltilmeye layık birçok kutsal erkek ve kadına sahip olduğunu, ancak “ihmalimiz nedeniyle, gerekli ilgiden yoksun bırakıldıklarını ve kaydedilmediklerini belirtti. Dositheus, çalışmalarını Novgorod Başepiskoposu Makaryus’un(daha sonra Tüm Rusya ve Moskova Patriği olacak olan) takdisiyle gerçekleştirdi.
Aziz Makaryus’un asıl fazileti, o zamanlar bilinen Ortodoks Rusya’nın tüm menkıbe, ilahi ve vaaz mirasının toplanması ve sistemleştirilmesi konusundaki uzun, özenli ve sıkı çalışmasıydı. 1529’dan 1541’e kadar 12 yıldan fazla bir süre, Aziz Makaryus ve yardımcıları, tarihe geçen on iki çizim koleksiyonu üzerinde çalıştılar. Bu koleksiyon, Rusya’nın farklı yerlerinde saygı gören ancak kilise tarafından resmi anmaya sahip olmayan birçok azizinin hayatını içerir. Takvim bazında derlenen ve birçok çilecinin biyografilerini içeren yeni bir özetin yayınlanması, Rusya Ortodoks Kilisesi tarihindeki azizlerin saygı görmesi için hazırlanma sürecini hızlandırdı.
Makaryus Konsilleri
1547 ve 1549’da, tüm Rusya’nın Metropoliti olan Aziz Makaryus Moskova’da Makaryus konseyleri adıyla bilinen iki konseyi tek bir soru üzerinde topladı: Rus azizlerinin yüceltilmesi. İlk olarak, konu azizleri kanonlaştırmakla karara bağlandı: azizlerin kilise çapında hatırlanması artık tüm kilisenin yargısına tabi oldu. Bu sayede ilk olarak dokuzu yerel kiliseler tarafından, on sekizi daha geniş kilise topluluklarınca anılan otuz civarı yeni aziz belirlediler.
1547 yılındaki konsilde kanonize edilen azizler şunlardı:
1. Moskova ve Tüm Rusya’nın Metropoliti Yunus (+1461)
2. Novgorod Episkoposu Yuhanna (+ 1186)
3. Kalyazinli Makaryus (+ 1483)
4. Borovsklu Pafnutyus (+ 1477)
5. Büyük Prens Aleksandr Nevski (+ 1263)
6. Radonejli Nikon (+ 1426)
7. Obnora ve Komelli Pavlus (+ 1429)
8. Klopslu Mihail (+ 1456)
9. Storojili Sava(+ 1406)
10. Solovkili Zosima (+ 1478) ve Savvati (+ 1435)
12. Gluşitsalı Dionisi (+ 1437)
13. Svirli Aleksandr (+ 1533)
Yerel kiliselerde anılan ve konsilde kanonlaştırılan azizler:
1. Mesih’in Divanesi Moskovalı Maksimus (+ 1434)
2. Erdemli Prens Muromlu Konstantin ve çocukları Mihail ve Teodor (+ 1129)
5. Muromlu Prens Petrus ve 6. Fevronya (+ 1228)
7. Tverli Arsenios (+ 1409)
8. Mesih’in Divanesi Ustyuglu Prokopyus (+ 1303) ve 9. Yuhanna (+ 1494)
1549 konsili ile ilgili olarak, pek fazla ayrıntı günümüze ulaşmadı ancak aşağıdaki azizlerin de bu konsilde aziz ilan edildikleri düşünülmektedir:
1. Novgorod Piskoposu Nifon(+ 1156)
2. Novgorodlu Yunus(+ 1470) ve Eftimyus(+ 1458)
3. Rostov Episkoposu Yakup(+ 1392)
4. Permli Stefanos(+ 1396)
5. Pskovlu Prens Vsevolod(+ 1138)
6. Tverli Prens Mihail(+ 1318)
7. Smolenskli Peder İbrahim(+13. Yüzyılın başı)
8. Litvanyalı Şehitler Yuhanna Efstathios, Antonyos(+ 1347)
9. Suzdallı Peder Eftimyus(+ 1404)
10. Pelşemalı Gregoryus(+ 1442)
11. Vişeralı Peder Sava(+ 1460)
12. Pskovlu Efrosini(+ 1481)
13. Perekomlu Efrem(+ 1492)
14. Bulgaristanlı İbrahim(+ 1229)
15. Sırbistanlı Arsenios(+ 1266).
Son olarak, konsilin ana eylemi, Rusya’nın azizlerinin kanonize edilmelerine ek olarak, Rusya Kilisesi’nin daha önce anılan azizleriyle birlikte “yeni mucize işçilerinin’’ ortak anısının tarihini belirlemekti. 1547’de konsil üyeleri kararını şöyle formüle etti: “Şimdi, Rabbi hoşnut eden, çeşitli kerametler ve harikalarla yüceltilen yeni mucize işçilerini anıyoruz. Bu güne kadar isimlerine ilahiler okunmamıştı.’’
Makaryus Konsili Sonrası
Tüm Rus Azizlerinin yortusu ilk olarak 29 Temmuz olarak Aziz Prens Vladimir’in anmasının ertesi günü olarak belirlendi (28 Temmuz). Ancak daha sonraları yortunun tarihi birkaç kez değişti. Aziz İlyas gününden sonraki ilk Pazar günü ve Tüm Azizler Pazarı gününden önceki hafta içi herhangi bir günde yapılmaya başlandı.
Makaryus konsillerinden çok kısa bir süre sonra bu azizler için oluşturulmuş farklı farklı hayat hikayeleri, övgü sözleri yazılmaya başlandı, ikonaları çizildi, onurlarına kiliseler inşa edildi, kutsal emanetleri bulunup çıkartıldı. Rusya’nın Tüm Azizlerinin onuruna hayatlarının tek kalemden yazılması gerekli oldu. Bu zor görev, Suzdal’daki Aziz Eftimyus Manastırı’ndan keşiş Gregoryus tarafından gerçekleştirildi ve “14 ilahiyat eseri ve azizlerin çalışmalarının bir özetini” bıraktı. Bu eser Rusya’nın Tüm Azizlerinin anmasında 16. yüzyılda yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ancak, basılması ve daha da yayılması ilk kez 18. yüzyılın ilk yarısında olmuştur.
Unutulması
Genel olarak, Rusya halkının 1547 ve 1549’daki konsillerin neden olduğu büyük bir manevi yükselişten sonra, 16. yüzyılın sonunda, Rusya’nın Tüm Azizlerinin anması yortusu unutuldu ve Rusya’nın sadece belirli bölgelerinde kutlanmaya başlandı. 17. yüzyılda bu eğilim büyümeye başladı ve bu yortu sadece sadece yaşlı müminlerce hatırlandı.
20 Temmuz 1908’de Vladimir Valiliği’nin Sudogda ilçesinde yaşayan köylü Nikolay Osipoviç Gazukin, “Rusya’nın tarihinden beri kutlanan Rusya’nın Tüm Azizlerinin” yortusunun her yıl kutlamasının belirlenmesi için Kutsal Sinod’a bir dilekçe gönderdi ancak kısa süre sonra bu dilekçe Tüm Azizlerin Anması yortusunun Rusya’nın azizlerini de içerdiği gerekçesiyle reddedildi.
Yerel Konsil Tarafından Yortunun Yeniden Başlatılması
Rusya’nın Tüm Azizlerinin yortusunu yeniden canlandırma onuru, Petrograd Üniversitesi profesörü Boris Turaev ve keşiş-peder Athanasyus’a (Sakharov) aittir. Her ikisi de 1917-1918’de düzenlenen Yerel Konsil’in üyeleriydi.
15 Mart 1918’de Boris Turaev, İbadet, Vaaz ve Kilise için ayrılan toplantı bölümünde bir rapor sundu, rapor şöyleydi: “Rusya’nın bölündüğü, Kiev mağaralarında, Moskova’da, Thebaid’de ve Batı Rusya’da Rusya Ortodoks kilisemizin oluşması için çalışmış azizlerimizin meyvelerinin, günahkar neslimizin ayakları altında çiğnendiği şu acılı günlerimizde, bu unutulmuş yortuyu yeniden hatırlamanın tam sırası, öyle ki bu gün bize ve acı çeken kardeşlerimize Rusya Ortodoks Kilisemizin nesilden nesile gelişini hatırlatsın ve günahkar neslimize küçük bir armağan ve bizim günahlarımıza karşılıksa kefaret olsun.
20 Ağustos 1918 Turaev’in raporu konsil tarafından gözden geçirildi ve son olarak 26 Ağustos’ta Aziz Patrik Tikhon’un yortusunda, tarihi kararnameyi sundu: “Rusya’nın tüm azizlerinin yortusu Aziz elçilerin orucunun ilk Pazar günü kutlanacaktır.’’
