15 Haziran Çar Lazar

“Çar Lazar” olarak da bilinen Stefan Lazar Hrebelyanoviç Knez Lazar (1329 – 28 Haziran 1389, Gregoryen Takvimi), adının ve hayatının ayrılmaz bir şekilde bağlı olduğu Kosova Savaşı’nda savaşan ve can veren bir Sırp soylusuydu. Sırbistan’da kahraman bir şahsiyet ve Sırp Ortodoks Kilisesi’nin bir azizidir.

Lazar, 1329’da Prilepac’ta (Novo Brdo’ya yakın), imparatorluk şansölyesi Pribac Hrebelyanoviç’in, Grbalj klanından gelen bir ailenin oğlu olarak doğdu. Prizren’de Çar Duşan’ın sarayında eğitim gördü. Daha sonra Duşan’ın halefi Çar 5. Stefan Uroş tarafından ‘knez’ olarak atandı. İmparatorluk unvanına rağmen, Uroş zayıf ve etkisiz bir liderdi ve yerel soyluların merkezi otorite pahasına güç ve nüfuz kazanmalarına izin verdi.

Lazar, 1370’lerin başında Prizren’den ayrıldı ve kendisini kuzey Sırbistan’da, Kruşevats civarında otoritesini sağlamlaştırmaya adadı. Stefan Uroş’un ‘vasalı’olmasına rağmen, 1371’de imparatorluk ordusunun büyük bir kısmının Osmanlı ordusu tarafından yok edildiği Çirmen muharebesine katılmayı reddetti. Kısa süre sonra Stefan Uroş öldü. Nemanyiç imparatorlarının sonuncusuydu. Diplomasi, askeri harekat ve aile ittifaklarının bir kombinasyonuyla Lazar, ortaya çıkan güç boşluğu sonucu Osmanlı’nın hizmetinde olmayan en güçlü Sırp asilzadesi oldu. Milika Nemanyiç ile evlenerek hanedanın meşruiyetini elde etti ve sadece küçük bir knez olmasına rağmen, yine de imparatorluğun ‘Stefan’ ve “hükümdar” unvanlarını kullandı. Aynı zamanda, Bosnalı ban Tvrtko’nun (Nemanyiç’in soyundan olan ve soyu Lazar’ınkinden çok daha güçlü bir aileden olan) kendisini “Sırpların ve Bosna’nın Kralı Stefan’ı olarak ilan etmesine de aldırış etmedi. Bu şekilde Lazar, merkezi otoritenin eski gücünü asla canlandırmayı başaramayan Tvrtko’ya yalnızca törensel bir unvan verirken fiili gücü elinde tutabildi.

Lazar’ın topraklarındaki ilk Osmanlı hareketi, Lazar’ın tebaalarından ikisi olan Vitomir ve Tsrep’in Paraçin yakınlarındaki Dubrovnik Muharebesi’nde Türkleri mağlup ettiği 1381 tarihine dayanır. Bundan sonra, 1386’ya kadar Lazar ile Türkler arasında herhangi bir düşmanlık olduğuna dair bir kayıt yok. Lazar, Bosna Kralı Tvrtko da dahil olmak üzere diğer bazı Sırp soylularını kontrol altına aldı ve 1386’da Murat’ın generali Timurtaş’ı Ploşnik muharebesinde yenerek Osmanlıları güneye, Niş’e gitmeye zorladı.

1380 yılı civarında Lazar, Ravanitsa manastırını ve 1388 yılı civarında Lubostinya manastırını kurdu. 1387’de, krallığındaki her Sırp şövalyesinin yer aldığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun işgalci güçlerini karşılamak için büyük bir ordu topladı. İki büyük güç, 1389 Kosova savaşında bir araya geldi ve Lazar, Sırbistan’ın siyasi seçkinlerinin çoğuyla birlikte bu savaşta şehit olanlardan biri oldu.

Çar Lazar’ın Kalıntıları

Lazar’ın ölümünün ardından dul kalan eşi Sırbistan’ın kontrolünü ele geçirdi. Askeri ya da ekonomik gücü olmadığı için, I. Murad’ın halefine, Lazar’ın kızını kendisine eş olarak almış olan şehzade Bayezid’e hükümdarlık sözü verdi. Bu arada Milika, kalan birkaç siyasi rakibiyle uğraştığı iç meselelere döndü. Bu, Lazar’ın hemen gündeme gelmesine ve ardından damadı Vuk Brankoviç’in Sırp yenilgisinden sorumlu hain olarak gösterilmesine yol açan şey, sarayında yazdığı epik şiir aracılığıyla yaptığı propaganda kampanyasıydı.

Efsaneye göre, Lazar savaştan önceki gece Allah’ın bir meleği tarafından ziyaret edilir ve kendisine dünyevi veya semavi bir krallık arasında seçim yapması gerektiği söylenir; Kosovo savaşında yapılacak bu seçim ya barışçıl bir teslimiyet ya da kanlı bir yenilgi ile sonuçlanacaktır.

“…Peygamber İlyas daha sonra Lazar’a gri bir şahin görünümünde göründü, Validetullah’tan gelen ve dünyevi bir krallığı elinde tutmakla, cennetin krallığına girmek arasında seçim yapmasını söyleyen bir mektup taşıyordu…”

Lazar, “sonsuza dek” sürecek olan semavi krallığı seçer (“Çürüyen dünyevi krallıktır, ama sonsuza dek sürecek olan semavi krallıktır!” – Sırpça: “Земаљско је за малена царство, а Небеско увијек и ка!”) , lakin bedeli savaş alanında yenilgiye uğramaktır. Askerlerine “Sonsuza kadar yaşamak için Mesih’le birlikte ölürüz” der. Bu Kosova meydanı ve bu antlaşma, Sırp halkının Allah ile yaptığı ve şehitlerin kanıyla mühürlediği bir kavuşmadır. Kosova’da Sırplar ruhlarıyla semavi krallığı seçtiler ve işte bu doğru seçimdi. O zamandan beri, bu antlaşmaya sadık olan tüm Sırplar, Allah’ın Yeni antlaşmasının ulusu, Sırbistan’sa Allah’ın Yeni Kudüs’ün bir parçası olmuştur. Bu yüzdendir ki bazen Sırplar kendilerine ‘cennetin vatandaşları’ (“Небески народ”) derler.

Sırp Ortodoks Kilisesi, Lazar’ı Aziz Lazar olarak kutsar. Yortusu Jülyen takvimine göre(Vidovdan) 15 Haziran’da kutlanır, eski takvim olan Gregoryen takviminde ise 28 Haziran’da anılır. Dünyanın dört bir yanındaki birçok Sırp Ortodoks Kilisesi kilisesi ve misyonu onun adını taşır. İnanılana göre göre naaşı, şifa mucizelerinin yaşandığı Ravanitsa Manastırı’nda tutuluyor.

 

Lazar, 1353 civarında Milica ile evlendi ve en az yedi çocuğu oldu:

Çar Lazar & Çariçe Milika

 

7. Mara (Марa): 12 Nisan 1426 yıllında öldü, 1371 yılı civarında Vuk Brankoviç ile evlendi.
8. Stefan Visoki (Стефан Високи) (1377 civarı – 19 Temmuz 1427, Manasiya manastırına gömüldü), prens (1389-1402) ve despot (1402-1427) , Middili adasının hakimi 2 Françesko’nun kızı Yelena ile evlendi(1384-1404).
9. Vuk, prens, 6 Temmuz 1410 yılında idam edildi
10. Mara veya Dragana, Temmuz 1395 öncesi öldü, 1386 yılı civarı Bulgar Çar’ı Ivan Şişman ile evlendi.
11. Teodora, 1405 öncesi öldü, eşi 2. Nikola Goryanski(1433 yılında ölen & Никола II Горјански Млађи).
12. Yelena veya Yela, ölüm. Mart 1443.
13. Olivera Despina (Оливера Деспина) doğum 1372 ölüm 1444 sonrası, Osmanlı Sultanı I Bayezid(Yıldırım Bayezid) ile evlendi, 1390.

Çar Lazar