Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisi nedir ve ne sıklıkla icra edilir?
Kilisemiz, Büyük ve Kutsal Paskalya Orucunun her Çarşamba ve Cuma günlerinde Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisi’ni icra etmeyi buyurmuştur. Bu litürjide kurban yoktur, yani ekmeğin ve şarabın Mesih’in bedenine ve kanına dönüşmesi söz konusu değildir. Değerli Hediyeler, yani Ekmek ve Şarap zaten hazırdır, önceden takdis edilmişlerdir (bu yüzden de bu ayine “Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisi” denir). Önceki Pazar günü yapılan ayinde takdis edilen hediyeler bu ayinde yalnızca imanlılara verilir.
Ruhban her Pazar günü ayinde “Kuzu”yu keser, yani sunu ekmeğinin ortasındaki, kare şeklinde olan ve üzerinde “ΙΣ-ΧΣ ΝΙ-ΚΑ” mührü bulunan kısmı keser ve kutsal tepsiye yerleştirir. Biraz sonra, “Sana ilahi söyleriz…” ilahisi terennüm edildiği esnada bu ekmek ve kutsal kasede bulunan şarap, ruhbanın takdisiyle Rab’bin kanına ve bedenine dönüşür.
Fakat Paskalya Orucunun yas döneminde bulunduğumuz zaman, ruhbanlar Pazar ayininde sunu ekmeğinden yalnızca bir parça değil daha fazla “Kuzu” kesiyor, o hafta kaç kere Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisi yapılacaksa o kadar (genellikle üç, bir tanesi Pazar günü, diğer ikisi de Çarşamba ve Cuma günleri için).
Bu parçaları da (hepsi bir sunu ekmeğinden değil her biri farklı bir sunu ekmeğinden kesilir) takdis eder ve onlar da İsa Mesih’in kanına ve bedenine dönüşürler. Bunlardan biri Pazar gününün komünyonu için kullanılırken diğerleri (genelde iki tanedir) kutsal kasede bulunan Rab’bin kanına batırılırlar ve özel bir yerde, “artoforyo” denilen Sunak Masasının üzerinde bulunan kutuda muhafaza edilirler, taki haftaiçi yapılacak Önceden Takdis Edilmiş Sunular ayininde verilene kadar. Bu ayinde ruhban Değerli Hediyeleri (ilahî paydaşlığı) inananlara verir.
Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisi akşam dualarıyla birlikte icra edilirler. Bunun böyle belirlenmesinde eski Hristiyanların Büyük Paskalya Orucunda akşam saatlerine kadar aç ve susuz durma gelenekleri etkili olmuştur. Günümüzde Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisi akşam saatlerinde de icra edilirken genellikle imanlılara kolaylık sağlamak için gündüz saatleri tercih edilir.
Bu litürji diğerleri gibi zafer ve neşe dolu değildir, daha çok yas ve huşû hakimdir. Paskalya Orucu boyunca her Çarşamba ve Cuma icra edilen bu ayin, Büyük ve Aziz Hafta’nın yalnızca ilk üç günü (Büyük Pazartesi, Büyük Salı ve Büyük Çarşamba) icra edilir. Aynı zamanda Paskalya Orucu içinde bulunan yortularda da icra edilir (Sivaslı Kırk Şehidin Yortusu ve Meryem Ana’nın Müjdesi Yortusu gibi). Paskalya Orucunun Cumartesi ve Pazar günleri bu litürji yapılmaz. Eğer haftaiçi ruhbana kutsal kasede anması için isimler verirsek o isimler Önceden Takdis Edilmiş Sunular Litürjisinde anılmaz, haftasonu anılmak için bir yerde muhafaza edilir. Ayrıca bu litürjide diğer litürjilerde olduğu gibi Ölüleri Anma Ayini yapılmaz.
Arhimandrit Epifanyos Theodoropulos
