Paskalya İlâhîleri
|
Ὕμνοι ἐκ τοῦ Ὄρθρου τοῦ Πάσχα ᾨδὴ α΄. Ἦχος α΄. Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν λαοί, Πάσχα, Κυρίου Πάσχα, ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωήν, καὶ ἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν, Χριστὸς ὁ Θεός, ἡμᾶς διεβίβασεν, ἐπινίκιον ᾄδοντας. ᾨδὴ γ΄. Δεῦτε πόμα πίωμεν καινόν, οὐκ ἐκ πέτρας ἀγόνου τερατουργούμενον, ἀλλ‘ ἀφθαρσίας πηγήν, ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ, ἐν ᾧ στερεούμεθα. ᾨδὴ δ΄. Ἐπὶ τῆς θείας φυλακῆς ὁ θεηγόρος Ἀββακούμ, στήτω μεθ‘ ἡμῶν καὶ δεικνύτω, φαεσφόρον Ἄγγελον, διαπρυσίως λέγοντα, Σήμερον σωτηρία τῷ κόσμῳ, ὅτι ἀνέστη Χριστὸς ὡς παντοδύναμος. ᾨδὴ ε΄. Ὀρθρίσωμεν ὄρθρου βαθέος, καὶ ἀντὶ μύρου τὸν ὕμνον προσοίσωμεν τῷ Δεσπότῃ, καὶ Χριστὸν ὀψόμεθα, δικαιοσύνης ἥλιον, πᾶσι ζωὴν ἀνατέλλοντα. ᾨδὴ ς΄. Κατῆλθες ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς, καὶ συνέτριψας μοχλοὺς αἰωνίους, κατόχους πεπεδημένων Χριστέ, καὶ τριήμερος ὡς ἐκ κήτους Ἰωνᾶς, ἐξανέστης τοῦ τάφου. ᾨδὴ ζ΄. Ὁ Παῖδας ἐκ καμίνου ῥυσάμενος, γενόμενος ἄνθρωπος, πάσχει ὡς θνητός, καὶ διὰ Πάθους τὸ θνητόν, ἀφθαρσίας ἐνδύει εὐπρέπειαν, ὁ μόνος εὐλογητὸς τῶν Πατέρων, Θεὸς καὶ ὑπερένδοξος. ᾨδὴ η΄. Αὕτη ἡ κλητὴ καὶ ἁγία ἡμέρα, ἡ μία τῶν Σαββάτων, ἡ βασιλὶς καὶ κυρία, ἑορτῶν ἑορτή, καὶ πανήγυρις ἐστὶ πανηγύρεων, ἐν ᾗ εὐλογοῦμεν, Χριστὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. Ὁ Διάκονος· Τὴν Θεοτόκον καὶ Μητέρα τοῦ Φωτός, ἐν ὕμνοις τιμῶντες μεγαλύνωμεν. ᾨδὴ θ΄. Μεγάλυνον ψυχή μου, τὸν ἐθελουσίως παθόντα καὶ ταφέντα καὶ ἐξαναστάντα τριήμερον ἐκ τάφου. Φωτίζου, φωτίζου, ἡ νέα Ἱερουσαλήμ, ἡ γὰρ δόξα Κυρίου ἐπὶ σὲ ἀνέτειλε, χόρευε νῦν, καὶ ἀγάλλου Σιών, σὺ δὲ ἁγνή, τέρπου Θεοτόκε, ἐν τῇ ἐγέρσει τοῦ τόκου σου. Μεγάλυνον ψυχή μου τὸν ἐξαναστάντα, τριήμερον ἐκ τάφου, Χριστὸν τὸν ζωοδότην. Φωτίζου, φωτίζου, … Χριστὸς τὸ καινὸν πάσχα, τὸ ζωόθυτον θῦμα, ἀμνὸς Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν κόσμου. Ὤ θείας, ὤ φίλης, ὤ γλυκυτάτης σου φωνῆς, μεθ‘ ἡμῶν ἀψευδῶς γάρ, ἐπηγγείλω ἔσεσθαι, μέχρι τερμάτων αἰῶνος Χριστέ, ἣν οἱ πιστοί, ἄγκυραν ἐλπίδος, κατέχοντες ἀγαλλόμεθα. Σήμερον πᾶσα κτίσις ἀγάλλεται καὶ χαίρει, ὅτι Χριστὸς ἀνέστη, καὶ ἅδης ἐσκυλεύθη. Ὤ θείας, ὤ φίλης, ….. Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι. Μεγάλυνον, ψυχή μου, τῆς τρισυποστάτου καὶ ἀδιαιρέτου Θεότητος τὸ κράτος. Ὦ Πάσχα τὸ μέγα, καὶ ἱερώτατον Χριστέ, ὦ σοφία καὶ Λόγε, τοῦ Θεοῦ καὶ δύναμις, δίδου ἡμῖν ἐκτυπώτερον, σοῦ μετασχεῖν, ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου. Καὶ νῦν καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. Χαῖρε, Παρθένε, χαῖρε· χαῖρε, εὐλογημένη, χαῖρε δεδοξασμένη· σὸς γὰρ Υἱὸς ἀνέστη τριήμερος ἐκ τάφου. Ὦ Πάσχα τὸ μέγα, καὶ ἱερώτατον Χριστέ, … Ὁ Ἄγγελος ἐβόα τῇ κεχαριτωμένῃ, Ἁγνὴ Παρθένε, χαῖρε, καὶ πάλιν ἐρῶ, χαῖρε, ὁ σὸς Υἱὸς ἀνέστη τριήμερος ἐκ τάφου. Φωτίζου, φωτίζου, ἡ νέα Ἱερουσαλήμ, ἡ γὰρ δόξα Κυρίου ἐπὶ σὲ ἀνέτειλε, χόρευε νῦν, καὶ ἀγάλλου Σιών, σὺ δὲ ἁγνή, τέρπου Θεοτόκε, ἐν τῇ ἐγέρσει τοῦ τόκου σου. Ἐξαποστειλάριον αὐτόμελον. Ἦχος β‘. Σαρκὶ ὑπνώσας ὡς θνητός, ὁ Βασιλεὺς καὶ Κύριος, τριήμερος ἐξανέστης, Ἀδὰμ ἐγείρας ἐκ φθορᾶς, καὶ καταργήσας θάνατον, Πάσχα τῆς ἀφθαρσίας, τοῦ κόσμου σωτήριον. (γ΄) Tὰ Στιχηρὰ τοῦ Πάσχα μετὰ τῶν Στίχων αὐτῶν. Ἦχος πλ. α΄. Στίχος, Ψαλμὸς ΞΖ΄(67, 2) Ἀναστήτω ὁ Θεός, καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ, καὶ φυγέτωσαν ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ οἱ μισοῦντες αὐτόν. Πάσχα ἱερὸν ἡμῖν σήμερον ἀναδέδεικται· Πάσχα καινόν, ἅγιον· Πάσχα μυστικόν· Πάσχα πανσεβάσμιον· Πάσχα Χριστὸς ὁ λυτρωτής· Πάσχα ἄμωμον· Πάσχα μέγα· Πάσχα τῶν πιστῶν· Πάσχα τὸ πύλας ἡμῖν τοῦ Παραδείσου ἀνοῖξαν, Πάσχα, πάντας ἁγιάζον πιστούς. Στίχος, Ψαλμὸς ΞΖ΄(67, 3) Ὡς ἐκλείπει καπνός, ἐκλιπέτωσαν, ὡς τήκεται κηρὸς ἀπὸ προσώπου πυρός. Δεῦτε ἀπὸ θέας, γυναῖκες εὐαγγελίστριαι, καὶ τῇ Σιὼν εἴπατε· δέχου παρ‘ ἡμῶν χαρᾶς εὐαγγέλια τῆς Ἀναστάσεως Χριστοῦ· τέρπου, χόρευε, καὶ ἀγάλλου, Ἱερουσαλήμ, τὸν Βασιλέα Χριστὸν θεασαμένη ἐκ τοῦ μνήματος, ὡς Νυμφίον προερχόμενον. Στίχος, Ψαλμὸς ΞΖ΄(67, 3-4) Οὕτως ἀπολοῦνται οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀπὸ προσώπου τοῦ Θεοῦ. Kαὶ οἱ δίκαιοι εὐφρανθήτωσαν. Αἱ Μυροφόροι γυναῖκες, ὄρθρου βαθέος, ἐπιστᾶσαι πρὸς τὸ μνῆμα τοῦ Ζωοδότου, εὗρον Ἄγγελον, ἐπὶ τὸν λίθον καθήμενον, καὶ αὐτὸς προσφθεγξάμενος, αὐταῖς οὕτως ἔλεγε. Τὶ ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν; τὶ θρηνεῖτε τὸν ἄφθαρτον ὡς ἐν φθορᾷ; ἀπελθοῦσαι κηρύξατε, τοῖς αὐτοῦ Μαθηταῖς. Στίχος, Ψαλμὸς ΡIZ΄(117, 24) Αὕτη ἡ ἡμέρα, ἣν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα, καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ. Πάσχα τὸ τερπνόν· Πάσχα, Κυρίου Πάσχα· Πάσχα πανσεβάσμιον ἡμῖν ἀνέτειλε· Πάσχα, ἐν χαρᾷ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα· ὦ Πάσχα, λύτρον λύπης, καὶ γὰρ ἐκ τάφου σήμερον, ὥσπερ ἐκ παστοῦ ἐκλάμψας Χριστός, τὰ γύναια χαρᾶς ἔπλησε, λέγων· κηρύξατε Ἀποστόλοις. Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι. Καὶ νῦν καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα. Εἴπωμεν ἀδελφοί, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς· συγχωρήσωμεν πάντα τῇ Ἀναστάσει, καὶ οὕτω βοήσωμεν· Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος. |
İsa Mesih’in Dirilişi (Paskalya) Yortusundan îtibâren 40 gün müddetince Seher Vaktinde okunan başlıca İlâhîler 1. Kasîde. 1. Makamda. Dirilişin günü, parıldayalım ey (mümin) halklar! Paskalya, Rab’bin Paskalyası; çünkü Mesih Allah, zafer ilâhîsini terennüm eden1 bizi, ölümden hayâta ve yeryüzünden göğe geçirdi.2 3. Kasîde. Gelin, yeni bir içecekten içelim; kuru bir kayadan mûcizevî olarak fışkıran bir içecekten değil,3 çürümezlik pınarından, Mesih’in mezarından fışkıran içecekten içelim; O’nda (Mesih’te) pekiştiriliriz. 4. Kasîde. Peygamber Habakkuk da ilâhî nöbette bizimle birlikte dursun4 ve coşkuyla: “Bugün dünyaya kurtuluş geldi; çünkü gücü her şeye yeten Mesih dirildi” diyen nur saçan meleği bize göstersin.5 5. Kasîde. Seher vakti kalkalım ve mür yerine6 Efendiye bir ilâhî sunalım ve Doğruluk Güneşi7 olan Mesih’in herkese hayât bağışladığını göreceğiz.8 6. Kasîde. Yeryüzünün en derinlerine indin ve mahkûmları tutsak eden kadim sürgüleri parçaladın, ey Mesih9 ve Yunus koca balıktan nasıl çıktıysa sen de üç gün sonra mezardan öyle kalktın.10 7. Kasîde. Gençleri fırından kurtaran,11 insan oluyor ve bir ölümlü olarak cefâ çekiyor ve cefâları vâsıtasıyla ataların tek mübârek ve pek izzetli Allah’ı, ölümlü olana12 çürümezliğin güzelliğini giydiriyor.13 8. Kasîde. Bu, seçkin ve kutsal gündür;14 haftanın ilk günüdür,15 (bütün günlerin) kraliçesi ve başlıcasıdır, bayramların bayramı ve Mesih’e ebediyen övgü sunduğumuz şenlikler şenliğidir. Diyakos: Allahdoğuran (olan) Nur’un Anası’na ilâhîlerle hürmet edip yüceltelim. 9. Kasîde. Yücelt, ey canım, kendi rızâsıyla cefâ çekip defnedileni ve üçüncü günde mezardan dirileni. Parla, parla, ey yeni Yeruşalim, çünkü Rab’bin izzeti senin üzerine doğdu.16 Şimdi (mânen) raks et ve sevin, ey Siyon. Ve sen de, ey pak Allahdoğuran, Oğlun’un dirilişiyle coş. Yücelt, ey canım, üçüncü gün mezardan dirilen ve hayat veren Mesih’i. Parla, parla, … Mesih yeni Paskalya, hayat veren kurban,17 dünyanın günahını kaldıran Allah kuzusudur.18 Ne kadar ilâhî, ne kadar sevgili, ne kadar tatlıydı o sesin. Çünkü, ey Mesih, gerçekten çağların sonuna dek bizimle kalmayı vâdettin.19 Bu yüzden biz müminler bu sesini (ve vaadini) ümit lengeri20 olarak görüp seviniyoruz. Bugün bütün yaratılış coşuyor ve seviniyor, çünkü Mesih dirildi ve ölüler diyârı yağmalandı. Ne kadar ilâhî, ne kadar sevgili, … Peder, Oğul ve Kutsal Ruh’a hamdolsun. Üç hipostazda21 olan bölünmez Ulûhiyetin kudretini yücelt, ey canım. Ey ulu ve en kutsal Paskalya olan Mesih! Ey Allah’ın Hikmeti, Kelâm’ı22 ve Kudreti!23 Krallığının akşam bilmeyen gününde, mükemmel bir şekilde sana nâil olmayı24 bize bağışla. Şimdi ve dâima ve ebetler ebedince. Âmin. Sevin, ey Bakire, sevin! Sevin, ey mübârek olan, sevin ey yüceltilmiş olan, çünkü Oğlun üçüncü gün mezardan dirildi. Ey ulu ve en kutsal Paskalya olan Mesih! … Melek, lütfa erişene şöyle sesleniyordu, ‟Sevin, ey pak Bâkire, yine söylüyorum, sevin; çünkü Oğlun üçüncü gün mezardan dirildiˮ. Parla, parla, ey yeni Yeruşalim, çünkü Rab’bin izzeti senin üzerine doğdu. Şimdi (mânen) raks et ve sevin, ey Siyon. Ve sen de, ey pak Allahdoğuran, Oğlun’un dirilişiyle coş. Eksapostilarion. 2. Makamda. Kral ve Rab olan sen, bir ölümlü olarak bedenen uyuduğunda, ölümü yok edip Âdem’i çürümüşlükten kaldırarak üçüncü gün dirildin. Ey çürümezlik Paskalyası, dünyanın kurtuluşu. (3 defa) Paskalya İlâhîleri ve mısrâları. 5. makamda Mısrâ, Mezmur 68:1. Allah kalksın, düşmanları dağılsın; Ve O’ndan nefret edenler huzûrundan kaçsınlar. Bugün bize kutsal bir Paskalya göründü, yeni ve kutsal bir Paskalya, gizemli bir Paskalya, pek muhterem bir Paskalya, Kurtarıcı Mesih olan bir Paskalya, kusursuz bir Paskalya, yüce bir Paskalya, müminlerin Paskalyası, bize Cennetin kapılarını açmış olan bir Paskalya, bütün müminleri kutsayan bir Paskalya. Mısrâ, Mezmur 68:2. Dağılsın onlar dağılan duman gibi; Ateşin karşısında eriyen balmumu gibi. Gelin ey Rabbi gören müjdeci kadınlar ve Siyon’a söyleyin: Mesih’in dirilişinin sevindirici müjdesini bizden al; coş, raks et ve sevin ey Yeruşalim; çünkü Kral Mesih’in bir Güvey gibi mezardan çıktığını gördün.25 Mısrâ, Mezmur 68:2-3. Bu şekilde, kötüler Allah’ın huzûrunda yok olsunlar. Ancak doğrular sevinsin. Mür taşıyan kadınlar seher vaktinde hayat verenin mezarına geldiklerinde bir meleği taşın üzerinde oturur buldular ve o onlara seslenip şöyle dedi: “Niçin diriyi ölüler arasında arıyorsunuz? Çürümenin ortasında çürümez kalan için neden ağıt yakıyorsunuz? Gidip öğrencilerine haber verin”. Mısrâ, Mezmur 118:24. Bugün Rab’bin yarattığı gündür, onda sevinip coşalım! Coşku dolu bir Paskalya, Rab’bin Paskalyası, pek muhterem bir Paskalya üzerimize doğdu; Paskalya, sevinçle kucaklaşalım, kederden kurtaran Paskalya; çünkü Mesih bugün güvey odasından çıkar gibi parıldayarak mezardan çıktı ve “Elçilere haber verin” diyerek kadınları sevinçle doldurdu. Peder, Oğul ve Kutsal Ruh’a hamdolsun. Şimdi ve dâima ve ebetler ebedince. Âmin. Bugün Dirilişin günüdür, şenlik için parıldayalım ve kucaklaşalım. Ey kardeşler, bizden nefret edenlere de şöyle diyelim: Diriliş (günü) hürmetine her şeyi affedelim ve böylece haykıralım, ‟Mesih ölülerden dirildi, ölümle ölümü tepeleyip, mezarlarda olanlara hayat bağışladıˮ. |
1 Mısır’dan Çıkış 15:1.
2 ‟Paskalyaˮ terimi İbrânîce “geçiş” mânâsına gelen ‟Pesahˮ kelimesinden (Türkçe’de Fısıh) gelir. Yunanca ve Latince’de karşılığı ‟Paschaˮ olan bu kelime, Batı dillerine de aynı kökenden türeyerek geçmiştir. “Pesah”, İsrâil kavminin Mûsâ Peygamber önderliğinde, Kızıldeniz’in ortasından mûcizevî bir şekilde geçerek Mısır’dan vâdedilmiş topraklara ulaştırılmasının anısına kutlanan bayramdı (Mısır’dan Çıkış 14). Rab’bimiz ise insanlığın günahı için kendini fedâ ederek çarmıhta ölmesi ve üç gün sonra dirilmesiyle, bizleri ölümden hayâta, yeryüzünden gökyüzüne geçirmiştir.
3 Mısır’dan Çıkış 17:6.
4 Habakkuk 2:1.
5 İlâhî yazarı burada, bir zamanlar Allah’tan vahiy alması için ‟nöbet yerinde, kule (Eski Ahit’in Ortodoks Kilisesi’nde mûteber olan “Septuaginta” (Yetmişler’in) tercümesine göre ̔taş̕̕ ) üzerinde duranˮ Peygamber Habakkuk’tan (Habakkuk 2:1), şimdi de ilâhî nöbette müminlerle birlikte durarak, İsa Mesih’in açılmış mezarının taşında oturup O’nun dirilişini îlân eden Meleği (Matta 28:2, Markos 16:5) bize göstermesini dilemektedir.
6 İsa Mesih’in bedenine mür yağını sürmek için seher vaktinde mezarına gelen kadınlar gibi.
7 Malaki 4:2.
8 Îmânın gözleriyle, mânen göreceğiz.
9 İsa Mesih ölüler diyârına inmesiyle: a) kendi ölümü vâsıtasıyla, ölüm kuvvetine mâlik olanı, yâni İblis’i iptal etmiş (Pavlos’un İbrânîler’e Mektubu 2:14) ölümün ve ölüler diyârının hâkimiyetine tamâmen son vererek Âdem’i esâretten azat etmiştir (Hoşea 13:14, Pavlos’un Korintoslular’a Birinci Mektubu 15:55, Vâhiy 1:18), b) Âdem ile Havvâ’dan beri günahın esâreti altında, ölüler diyârında zindanda tutuklu bulunan bütün ölmüş olan insanların ruhlarına kurtuluş müjdesini vâzetmesiyle, O’na îman edenleri de azat etmiştir (Petros’un Birinci Mektubu 3:19 ve 4:6). Böylece Kurtarıcımız İsa Mesih’in dirilişinin zaferi ölüler diyârına kadar ulaşmıştır. Ortodoks Kilisesi’nin öğretisini temsil eden Diriliş ikonası (İstanbul Kariye’deki meşhur ikona), İsa Mesih’in ölüler diyârına inmesini, artık kırılmış kapılarının ve parçalanmış sürgülerinin (Eyüp 38:17, Mezmur 9:13, 107:16, Yeşaya 45:2) üstüne basıp Âdem ile Havvâ’yı ellerinden çekerek diriltmesini çok mânâlı bir şekilde tasvir etmektedir.
10 Matta 12:40.
11 Bâbil’de esir olan üç dindar Yahûdi genç, Kral Nebukadnessar’ın dikmiş olduğu altın heykele tapmadılar ve Allah’ı inkâr etmediler. Böylece ateşte yakılma cezâsını korkusuzca hiçe sayarak kızgın fırına atıldılar, ancak orada Rab’bin Meleği tarafından kurtarıldılar (Daniel 3:25, Azarya’nın Duâsı (Deuterokanonik) 26-27). Kilise’nin Aziz Pederlerinin tefsirlerine göre bu Melek, İsa Mesih’ten başkası değildir (Yeşaya 9:6).
12 Ölümlü insan tabiatına.
13 Pavlos’un Korintoslular’a Birinci Mektubu 15:53-54.
14 İsa Mesih’in dirildiği gün.
15 Matta 28:1, Luka 24:1, Yuhanna 20:1.
16 Yeşaya 60:1. Yeni Yeruşalim İsa Mesih’in Kilisesidir.
17 Dünyanın hayatı ve kurtuluşu uğruna kurban edilmiş olan sunu.
18 Yuhanna 1:29, 1:36.
19 Matta 28:20.
20 İlâhî yazarına göre İsa Mesih’in bu vaadi, dünyadaki sıkıntı ve fırtınalarında ‟Canlarımız için gemi demiri (lengeri) gibi sağlam ve güvenilir olanˮ (Pavlos’un İbrânîler’e Mektubu 6:19) bir ümittir.
21 Uknum. Kutsal Üçlemeyi (Teslîsi) meydana getiren üç şahıstan (Peder, Oğul, Kutsal Ruh) her biri.
22 Yuhanna 1:1.
23 Pavlos’un Korintoslular’a Birinci Mektubu 1:24.
24 Pavlos’un Korintoslular’a Birinci Mektubu 13:12.
25 Kral Mesih’in güvey odasından çıkan gösterişli ve görkemli bir güvey gibi, mezardan çıktığını gördün.
