Bu hanım başka hanım…
Hristiyanların en önemli iki bayramından biri İsa’nın doğuşunun kutlandığı Noel Yortusu, diğeri ise İsa’nın dirilişinin kutlandığı Paskalya Yortusu’dur. Bu yazımızda Hristiyan Ortodoksların Paskalya’ya varıncaya kadar uyguladıkları örf ve adetlerden bahsedeceğiz
Bu hafta başında Hristiyan Ortodoksların Paskalya Yortusu’na doğru Büyük Oruç’u başladı. Dört haftadan beri süregelen Karnaval’ın (Apokries) bitişiyle başlayan bu süreçte 40 gün boyunca oruç tutulur.
Paskalya orucu öncesinde, dört haftalık Karnaval süresince ev hanımları, evlerini ziyaret edecek karnaval giysili konuklara likör eşliğinde ikram edecekleri şuruplu tatlılar, cevizli muskalar, revani, baklava, kadayıf, yassı kadayıf, ekmek kadayıfı, irmik helvası vb. hazırlar. Cemaat tarafından maskeli balolar düzenlenir, müzik eşliğinde, mezeler, tatlılar, içkilerle dolup taşan zengin büfeli davetler verilir. Büyük Oruç’tan önceki son üç gün aralıksız eğlenilir. Partiler düzenlenir, herkes kılıktan kılığa girer, maske takar, bol bol yemek ve içki tüketilir. Pazar gününe denk gelen Karnaval’ın son günü rengârenk giyinmiş, maskeli insanlar sokaklarda karnaval geçidi yaparlar ve süsledikleri karnaval kuklası ateşe verilerek karnavalın sonu yani tüm eğlencelerin sonu ilan edilir. Böylece oruca doğru ilk adım atılır.
Orucun ilk günü olan Kathara Deftera (Temiz Pazartesi) yani insanın ruhsal ve fiziksel olarak her şeyden arınması ile Sarakosti adıyla anılan Büyük Oruç başlar. Kathara Deftera’nın en karakteristik örf ve adeti lagana (özel hamurdan yapılmış ekmek) ve uçurtmadır. Uçurtma, insanın maneviyata doğru uzanmasını sembolize eder.
“Kira Sarakosti”
Ortodoks inancına göre yaklaşık 40 gün 7 haftalık orucun adı Sarakosti’dir. Yunanca’da “saranda” kelimesi 40 sayısını ifade eder ve orucun adı ondan türetilmiştir. İşte bu noktada Sarakosti adıyla özdeşleşmiş birini tanıştıracağım sizlere. Adı Kira Sarakosti, yani Sarakosti Hanım, başka bir deyişle Perhiz Hanım. Ama bu hanım bildiğiniz diğer hanımlara benzemez. Ağzı yoktur, çünkü kendisi malum 40 gün boyunca oruç tutar. Ellerini önünde kavuşturmuştur, çünkü dini bütün bir hanım olarak kendini ibadete verir. Başında da bir haç taşır. Ayrıca tam 7 tane bacağı vardır, her biri orucun 7 haftasını temsil eder. Anlayacağınız Kira Sarakosti aslında 7 haftalık orucu saymak için eskilerin akıl ettiği bir takvim! Kumaştan, kâğıttan yapıldığı gibi genellikle oldukça tuzlu bir hamurdan yapılıp mutfakta yerini alıyor. Orucun 7 haftası boyunca da ayaklarından birisi kopartılarak hafta sayılır.
40 günlük Paskalya orucunun ilk gününden itibaren hayvansal gıda içermeyen yemekler yenir. Orucun son haftasında sadece suda haşlama sebze ve özellikle, Meryem’in gözyaşlarını temsil ettiği varsayılan mercimek yenir.
Hristiyan dünyasının kuşkusuz en önemli bayramlarından olan Paskalya, Katolik ve Ortodoks kilisesi tarafından farklı tarihlerde kutlanır. Büyük Oruç, Katolik Kilisesi’nde Paskalya’dan (ilkbaharın ilk dolunayından sonraki pazar günü) 6,5 hafta öncesine rastlayan Kül Çarşambası’yla başlar ve Pazar günleri dışında 40 gün sürer. Ortodoks Kilisesinde ise Paskalya’dan sekiz hafta önce başlar (40 güne ek olarak 10 günlük elem haftası vardır, İsa’nın ölümünün yası tutulur). Her iki mezhep özde aynı doktrine inanır ancak perhizi uygulama şekilleri farklıdır.
Paskalya Yortusu iki kilisenin kullandığı takvimlerin farklı olmasından dolayı her sene farklı zamanlara denk gelir, her 4 senede bir aynı tarihlerde kutlarlar. (Katolik kilisesi Gregoryen takvimi, Ortodoks kilisesi daha eski Jülyen takvimi kullanır).
Bu sene, Paskalya Bayramı aynı tarihte 16 Nisan’da kutlanacak.
Anna Panagiotidou / gazeteistanbul
http://gazeteistanbul.com/hanim-baska-hanim/
