Istanbul Aziz Dimitrios Kilisesi

 

Bugün Şişli ilçesine bağlı Kurtuluş semtinin son durağında bulunan Aya Dimitri Kilisesi’nin tam olarak ne zaman inşa edildiği bilinmemesine rağmen, 16. yüzyılın sonlarında yazılmış değişik kaynaklar, burada bir kilisenin varlığından bahsetmektedir.

Skarlatos Byzantios’un 1862 yılında yazdığı ‘İstanbul’ adlı eserde, ‘Kasımpaşa civarındaki Aya Dimitri Kilisesi’nin camiye dönüştürülmesinden sonra, Rum tersane işçilerinin kilisedeki Aziz Dimitrios ikonasını Tatavla semtindeki Aya Tanaş Kilisesi’ne taşıdıkları; Aya Tanaş Kilisesi’ne de bundan sonra Aya Dimitri adının verdikleri ve semtin bir süre bu isimle anıldığını’ anlatılmaktadır.

Pamfilos Melisinos’un 20. yüzyıl başlarında yazdığı ‘Tatavla’ adlı kitapta ise, ‘Kasımpaşa bölgesindeki kilisenin camiye dönüştürülmediği; Rum nüfusun kuzeye, yani Tatavla’ya yerleşiminden sonra Kasımpaşa’daki kilisenin terk edildiği’ belirtilmektedir.

Gerlach isimli bir Avrupalı gezgin ise 1576’da Tatavla semtini ziyaret ettiğini ve kilisede gördüğü kalabalıktan etkilendiğini notları arasında belirtir.

Kilisenin ana kapısından avluya girildiğinde, sağ tarafta, ‘Aya Haralambos’ Kilisesi yer alır. Bu yapının Aya Dimitri Kilisesi’nden daha eski olduğu ve 16. Yüzyıl’da ‘Aya Tanaş’ adı ile anıldığı tahmin edilmektedir.

   Kilisenin dış duvarında bulunan mermer bir kitabede 1726 yılında önemli bir tamirattan geçirildiği yazmaktadır; 1720’de bahçe duvarları inşa edilirken, 1751-1754 arası ve 1798’de önemli eklentiler yapılmıştır. Günümüze kadar ulaşan çan kulesi ise ilk olarak 1857 yılında yapılmış, 1955 te ise tekrar inşa edilmiştir. Aya Dimitri Kilisesi avlusunda 1865 yılına kadar kullanılmış bir de mezarlık mecuttur.

Kiliseyi tarihsel olduğu kadar sanatsal açıdan da önemli hale getiren mimari özellikleri arasında, cemaat için ayrılmış naos kısmı ile dinsel ritüelin gerçekleştirildiği İeron Vima (Bema) kısmını bir birinden ayıran ahşap oymalı ve altın kaplamalı ‘ikonostasis’ ilk sırada yer alır. 18. yüzyıl’da yapılmış ikonostasisin yanı sıra, ahşap oymalı ve altın kaplamalı tronos (piskopos koltuğu) ve ambon (vaaz kürsüsü) dikkat çekici diğer eserler arasındadır. Kilisenin kadınlar mahfili, ‘narteks’ adı verilen kilise giriş holünün üzerinde yer alır ve girişi aynı mekânda bir merdiven ile sağlanır.

Aya Dimitri Kilisesi, Kurtuluş Rum Cemaati Vakfı’nın merkez kilisesi olma özelliğini devam ettirmekte ve haftanın her günü ibadete açık tutulmaktadır.

Aziz Dimitrios Kilisesi

 

kaynak: http://www.tatavla.org/aia-dimitri-kilisesi-35.html